W naszym kraju wiele osób odczuwa potrzebę pielgrzymowania do sanktuariów i miejsc kultu religijnego, słynących z relikwii świętych oraz cudownych obrazów (np. Częstochowa, Licheń, czy Łagiewniki). Ja z kolei, od czasu do czasu, lubię wcielić się w rolę kogoś w rodzaju topolowego pątnika. Nasze rodzime topole czarne (szczególnie te sędziwe) to drzewa, do których czuję szczególne powinowactwo. Osoby pokładające wiarę w horoskopach, mogłyby doszukiwać się źródła tego zjawiska w tym, że przyszedłem na świat czwartego lutego. Data ta według systemu astrologicznego, opracowanego przez niejakiego Edgara Blissa („Astrologie Gauloise„) oznacza bowiem, że znajduję się pod szczególną opieką topoli. Oczywiście takie nadnaturalne wyjaśnienie jest bardzo atrakcyjne, jednak moje umiłowanie tego gatunku drzew ma o wiele bardziej konwencjonalną przyczynę. Dorodna topola czarna to coś, wobec czego trudno jest pozostać obojętnym – zwłaszcza, gdy jest się wrażliwą duszą. W malarstwie i literaturze można znaleźć sporo przykładów dzieł, których twórcy inspirowali się obecnością topól włoskich (zwanych też lombardzkimi) w krajobrazie. Odczucia, jakie wywołują te drzewa o smukłym pokroju, będące męskimi kultywarami topoli czarnej, bledną jednak w zestawieniu z tym, co czuje się stojąc naprzeciw potężnej, nadwiślańskiej sokory.

Rodzime topole czarne – posępne boginie nadrzecznego lasu.

Olbrzymi pień tej ostatniej, obfitujący w malownicze bruzdy i zagłębienia, bulwiaste narośle oraz wiązki pędów odroślowych, a także wielka rosochata korona sprawiają, że śmiało można pokusić się o nadanie jej miana posępnej bogini nadrzecznego lasu. Drzewa te z racji niesamowitego tempa wzrostu oraz zdolności do masowego rozsiewania się, są dla mnie ponadto czymś w rodzaju symbolu nieujarzmionej wolności. Wydaje mi się, że nie tylko ja mam podobne skojarzenia. Niewykluczone, że wspomniane cechy tego gatunku drzew oraz to, iż ongiś stanowiły one powszechny element polskiego krajobrazu, były powodem, dla którego wybierano je do nasadzeń w tak zwanych ogrodach patriotycznych. Tego typu miejsca powstawały w okresie utraty niepodległości Polski, po trzecim rozbiorze i zawierały zaszyfrowane przesłanie. Obecnie sprawa przedstawia się jednak zupełnie inaczej, ponieważ w powszechnym odczuciu topole czarne są uważane za krótkowieczne chwasty – co absolutnie nie ma pokrycia w rzeczywistości. Póki co, można znaleźć jeszcze naprawdę imponujące egzemplarze sędziwych sokor, które niezłomnie trwają na swoich stanowiskach, ale przyszłość gatunku jest niestety niepewna. Jest tak między innymi dlatego, że z każdym kolejnym rokiem ubywa siedlisk, w których mogłyby się one naturalnie odnawiać i dokonywać swobodnej ekspansji. Na ich niekorzyść działa też fakt, że posiadają zdolność do łatwego krzyżowania się z uprawianymi topolami obcego pochodzenia, co mocno zagraża ich czystości genowej. Wziąwszy pod uwagę powyższe kwestie, jestem przekonany, że od czasu do czasu warto się ruszyć i, z otwartym sercem, odwiedzić jakąś sokorę. Spotykając się z drzewem, dobrze wsłuchać się w siebie, a gdy pojawi się nić emocjonalnej więzi z nim, można też (słowem, rysunkiem lub zdjęciem) dać później świadectwo jego nietrwałej wyjątkowości. Gorąco wszystkich do tego zachęcam.